▲درمان آنلاين

 دكتر گلرخ ثريا

پاسي از شب گذشته است و شما براي نوشيدن آب به آشپزخانه مي‌رويد. با كمال تعجب مي‌بينيد چراغ اتاق نوجوان شما روشن است و باريكه‌اي از نور روي فرش كشيده شده است. در اتاق را مي‌گشاييد. در اين لحظات است كه ناگهان نوجوان شما از جا مي‌پرد و با نگاهي مظلومانه به شما نگاه مي‌كند. شما هم با ابروهايي كه درهم گره خورده‌اند، قيافه‌اي حق به جانب مي‌گيريد و مي‌گوييد: "كافي است ديگر، ساعت‌هاست كه در اينترنت هستي! به پول قبض تلفن فكر كرده‌اي؟"

اين سناريويي است كه در برخي آپارتمان‌هاي شهر ما هر روز و هر روز تكرار مي‌شود. نوجواناني كه زير لب غرولند مي‌كنند و كماكان به كار خود ادامه مي‌دهند و والديني كه نگران سلامت جسمي، روحي و اخلاقي نوجوان خود در دنياي بدون مرز آن‌لاين هستند.

عتياد از نوع آن‌لاين

برخي از روان‌شناسان، اعتياد به اينترنت را يك اختلال رواني حقيقي به شمار نمي‌آورند  ولي هنگامي كه ساعات طولاني، وقت گذاشتن براي اينترنت به يك عادت براي نوجوان شما تبديل شود، مي‌تواند روال طبيعي زندگي او را دچار اختلال كند. در اين ميان آنچه بيش از ساعات طولاني <آن‌لاين بودن> اهميت دارد، استفاده‌اي است كه از اينترنت مي‌كند. اگر اينترنت به تنها راه نوجوان براي ارتباط برقرار كردن، كسب اطلاعات، ارتباط با دوستان مدرسه و حتي پرداختن به بازي و ورزش تبديل شود، آنگاه زنگ‌هاي خطر به صدا درمي‌آيند. نوجوانان معمولا به دو دليل ساعات طولاني را به صورت آن‌لاين سپري مي‌كنند:

* برخي نوجوانان، زندگي در دنياي مجازي را فرصتي براي گريختن از مشكلات دنياي واقعي مي‌دانند و به آن پناه مي‌برند. درست به همان روشي كه استفاده از موادمخدر و داروهاي روانگردان، روزنه‌اي براي گريز از دنياي واقعي، نگراني‌ها، افسردگي‌ها و اضطراب‌ها براي نوجوانان است.

* گروهي ديگر از نوجوانان نيز به نوعي به استفاده از اينترنت وسواس پيدا كرده‌اند. اين گروه از نوجوانان هر روز مدت استفاده از اينترنت را افزايش مي‌دهند تا به خرسندي و خشنودي بيشتري دست يابند. اين گروه از نوجوانان هنگامي كه دست‌شان روي صفحه كليد كامپيوتر قرار مي‌گيرد،‌ از شادي در پوست خود نمي‌گنجند و نمي‌توانند از اينترنت بيرون بيايند و به كار ديگري بپردازند و نيازشان به آن‌لاين بودن، هر لحظه بيشتر مي‌شود.

اگر اين گروه از نوجوانان از استفاده از اينترنت منع شوند، دچار افسردگي شده و يا بيشتر از حد عادي تحريك مي‌شوند و با زندگي و والدين سر ناسازگاري گذاشته و سركشي مي‌كنند. اين نوجوانان معمولا آن‌لاين بودن خود را از والدين پنهان مي‌كنند و درباره مدت آن به بزرگ‌ترها دروغ مي‌گويند.

توصيه‌هايي براي شما

شايد شما كه در حال خواندن اين مطلب هستيد ‌نوجواني داشته باشيد كه معتاد به اينترنت باشد. شايد هم خود شما همان نوجواني باشيد كه در پي رفع اين عادت وقت‌گير، همت كرده و اين مطلب را تا اينجا خوانده‌ايد. در هر صورت توصيه‌هاي زير به شما كمك مي‌كند تا اينترنت را رها كرده و وقت آزاد زيادي را كه به دست مي‌آوريد  صرف فعاليت‌هاي مفيدتر كنيد

*از مشاور كمك بگيريد: اصلا اشكالي ندارد كه شما از يك مشاور كمك بگيريد. وقت آن رسيده است كه شما ديدگاه‌هاي غلط قديمي خود را كنار بگذاريد و از راهنمايي‌هاي افرادي كه در اين زمينه مطالعاتي را انجام داده‌اند، استفاده كنيد. در صورتي كه اينترنت براي نوجوانان به عنوان راهي براي گريز از افسردگي و اضطراب تبديل شود و يا در آن فقط به دنبال يافتن دوستان جديد و روابط تازه باشند، زنگ‌هاي خطر به صدا درآمده‌اند. در اين شرايط صحبت با يك مشاور و يا روان‌درمانگر مي‌تواند ريشه‌ها و دلايل اصلي گرايش  بيمارگونه نوجوان به اينترنت را مشخص كرده و راهكارهاي لازم و موثر را براي ترك اين عادت در اختيار نوجوان قرار دهد. نوجوان مي‌تواند با استفاده از اين مهارت‌ها، به سوي بهره‌برداري مناسب از زمان خود گام برداردد

*فهرستي از مشكلات خود تهيه كنيد: بهتر است در گام بعدي تلاش كنيد فهرستي از مشكلات خود را تهيه كنيد. آيا شما افسرده ايد؟ آيا نگرانيد ؟  آيا احساس تنهايي  مي‌كنيد؟ آيا نسبت به ظاهر و زيبايي ظاهر خود نامطمئن هستيد؟ سپس تلاش كنيد فهرستي از راه‌هاي ديگري كه مي‌توانيد با درگير كردن خود با آنها از اين احساسات رها شويد، بيابيد. ورزش كردن و رفت و آمدهاي خانوادگي،  راهكارهايي از اين دست‌ هستندد

*ساعات آن‌لاين بودن را كاهش دهيد: بسياري از نوجوانان، مشتريان پرو پا قرص اينترنت هستند و حداقل روزي 10 ساعت با نگاه كردن به مانيتور، به چت كردن مشغول‌هستند. براي اين نوجوانان به يك باره ترك كردن اينترنت كار دشواري است. بنابراين تلاش كنيد ساعات آن‌لاين بودن را به مرور زمان كاهش دهيد. آن را پله‌پله به هشت، شش و چهار ساعت در روز و كمتر، تقليل دهيد.

مي‌توانيد يك  كاغذ روي ديوار اتا‌ق‌تان نصب كنيد و پيشرفت خود را در كاهش تعداد ساعات آن‌لاين بودن روي آن علامت بگذاريد. در اين صورت، خود نوجوان نيز متوجه پيشرفت خود شده و براي ترك عادت خود تشويق خواهد شد

*كارهاي آن‌لاين را به گونه‌اي ديگر انجام دهيد: نوجوانان ممكن است بسياري از فعاليت‌هاي مورد علاقه خود را در مقابل كامپيوتر و يا به صورت آن‌لاين انجام دهند. يكي از بهترين روش‌ها براي اينكه آنها را از مقابل كامپيوتر بلند كنيد، آن است كه به نوجوان پيشنهاد كنيد روش‌هاي جايگزيني براي انجام فعاليت‌هايش بيابد. به جاي اينكه به صورت آن‌لاين با دوست خود چت كند  لباس بپوشد و به منزل آنها برود و يا از تلفن براي تماس با دوست خود استفاده كند. اگر عاشق فرستادن كارت تبريك الكترونيكي براي دوست خود است، از او بخواهيد كارت تبريك كاغذي ساخته و يا بخرد و آن را با پست براي دوستش بفرستد. همچنين به جاي تماشاي فيلم‌ها در كامپيوتر، مي‌توانيد او را به سينما و يا تئاتر ببريد. 

*برنامه آن‌لاين شدن او را تغيير دهيد: سرزدن به اينترنت در ساعات مشخصي از شبانه روز به يك عادت براي برخي نوجوانان تبديل شده است كه بدون انجام دادن اين عمل گويي به دنبال چيزي مي‌گردند. براي اينكه اين روال را تغييردهيد، بايد در برنامه سر زدن او به اينترنت وقفه ايجاد كنيد. مثلا اگر عادت دارد اول صبح پيش از هر كاري آن‌لاين شود، آن لاين‌ شدن او را به بعد از صبحانه موكول كنيد.اگر عادت دارد بلافاصله پس از برگشتن از مدرسه، پاي اينترنت برود، آن را به چند ساعت پس از مصرف ناهار موكول كنيد. به علاوه مي‌تواند پس از طي 30 دقيقه از آن‌لاين بودن از اينترنت بيرون بيايد و به كار ديگري بپردازد.

* سه مشكل اصلي اعتياد اينترنتي او را درشت بنويسيد: به كمك نوجوانتان، ببينيد اين ساعات طولاني آن‌لاين بودن چه مشكلات اساسي براي او ايجاد كرده است. سپس چند نمونه از مهم‌ترين گرفتاري‌ها را انتخاب كرده و روي يك كاغذ با خط درشت نوشته و در روي ديوار اتاقش نصب كنيد. مثلا ممكن است نوجوان شما چاق شده باشد، دوستان خود را از دست داده باشد و يا به انجام دادن تكاليف مدرسه‌اش نرسد. سپس تلاش كنيد راه‌هايي براي رفع اين مشكلات بيابيد. مي‌توانيد برنامه ورزش كردن نوجوانتان با دوستانش را در يك باشگاه ورزشي ترتيب بدهيد و يا برايش يك معلم خصوصي بگيريد تا عقب‌ماندگي‌هاي درسي او را جبران كند. در اين شرايط نوجوان شما انگيزه دروني براي رفع مشكل خود پيدا خواهد كرد و براي رسيدن به اهداف موردنظر با شما همكاري مي‌كند

 ا